تسبیحات حضرت زهرا(س)

تسبیحات حضرت زهرا(س) ذکری شامل ۳۴ بار الله اکبر، ۳۳ بار الحمدلله و ۳۳ بار سبحان الله. بنابر روایات، این ذکر را پیامبر(ص) به حضرت زهرا(س) آموخت. در منابع حدیثی، روایات فراوانی درباره اهمیت تسبیحات حضرت زهرا(س) پس از نمازهای واجب روزانه آمده و جزو مشهورترین تعقیبات شمرده می‌شود و امام باقر(ع) آن را مصداق یاد خدا و ذکر کثیر دانسته است.

آموختن تسبیحات به حضرت زهرا

بر اساس روایتی که از زبان امیرالمؤمنین در منابع شیعی ثبت شده است، این ذکر را پیامبر به حضرت زهرا(س) آموزش داد. طبق این روایت، حضرت زهرا(س) که از زیادی کارهای روزانه به سختی افتاده بود، قصد داشت از پدرش خادمی برای خانه بخواهد، اما پیامبر در پاسخ به درخواست وی، این تسبیح را به ایشان آموخت و آن را از هر خادمی بالاتر دانست و حضرت زهرا(س) از آموختن این تسبیح خرسند شد.
گفته شده چون فاطمه(س) سبب تشریع این تسبیح بود، این تسبیح به حضرت زهرا(س) منسوب شد.

شرایط و احکام تسبیحات

تسبیحات حضرت زهرا پس از هر نماز (واجب یا مستحب) مستحب است اما ذکر آن پس از نماز صبح مستحب مؤکد است. چنان‌که از متون روایی شیعه بر می‌آید گفتن تسبیحات حضرت زهرا سلام الله علیها شرایطی دارد:

حفظ و رعایت ترتیب اذکار و تعداد هر ذکر؛ (اول الله‌اکبر ۳۴ بار، الحمدلله ۳۳ بار و بعد سبحان‌الله ۳۳ مرتبه)؛ جایز است ذکر سبحان الله جلوتر از ذکر الحمد لله گفته می‌شود، ولی بهتر آن است که ذکر الحمد لله جلوتر گفته شود.
حضور قلب و توجه معنوی در هنگام تسبیح؛
آغاز کردن ذکر تسبیح بلافاصله پس از پایان نماز و بدون برهم زدن حالت نماز و انجام کاری دیگر؛
رعایت موالات بین اجزای تسبیح به معنای فاصله نیانداختن بین اذکار و قطع نکردن تسبیح با کاری دیگر.

اهمیت تسبیحات در روایات

در منابع حدیثی، روایات متعددی در باب اهمیت تسبیحات حضرت زهرا(س) نقل شده است:

ابو هارون مکفوف می‌گوید: امام صادق(ع) به من فرمود: ای ابو هارون، ما کودکان خود را همان‌گونه که به نماز فرمان می‌دهیم به تسبیح حضرت زهرا(س) نیز امر می‌کنیم. پس بر این ذکر مداومت کن. زیرا هر بنده‌ای بر آن مداومت کند، تیره‌بخت نمی‌شود.
امام باقر(ع) فرمود: هر کس تسبیح حضرت زهرا(ع) را بگوید سپس طلب آمرزش کند آمرزیده خواهد شد. این تسبیح به زبان یک صد مرتبه است ولی در میزان عمل یک هزار تسبیح به‌شمار می‌رود، و شیطان را دور می‌کند، و خداوند رحمان را خشنود می‌سازد.
از امام باقر(ع) روایت شده است: از جهت حمد و ذکر، خدا با چیزی بهتر از تسبیح حضرت فاطمه زهرا(س) عبادت نشده است. اگر عملی بهتر از آن بود، پیامبر خدا آن را به زهرا(س) عطا می‌کرد.»
از امام صادق(ع) روایت شده است: هر کس پس از نماز واجب، با تسبیح فاطمه(س) صد بار به تسبیح خدا بپردازد، و به دنبال آن یک بار «لا اِلهَ اِلَّا الله» بگوید، آمرزیده می‌شود.»
در حدیث دیگری از آن حضرت روایت شده است: تسبیح فاطمه زهرا(س) هر روز بعد از هر نماز، از هزار رکعت نماز در هر روز، نزد خدا محبوب‌تر است.»
از امام صادق(ع) روایت شده است: هر کس بعد از نماز واجب، پیش از آنکه پاهای خود را جفت کند (قبل از به هم خوردن حالت جلوس تشهد و سلام )، تسبیح فاطمه زهرا(س) بگوید، خداوند او را می‌آمرزد.»
محمد بن مسلم ثقفی کوفی نقل کرده است که امام باقر(ع) فرمود: تسبیح حضرت فاطمه (س) مصداق همان ذکر کثیر است که خدای متعال در قرآن به آن، فرمان داده است تا او را فراوان یاد کنیم.
ذکر تسیبیح حضرت زهرا(س) پیش از خواب در روایات متعددی توصیه شده است.

تسبیحات و تربت شهید

نقل شده است که حضرت فاطمه(س) بعد از آنکه دستور تسبیحات معروف را از رسول اکرم(ص) دریافت کرد، در ابتدا، رشته ای از پشم تابیده آماده کرد و به عدد تسبیحات به آن گره زد و با دست خویش آن را می‌چرخاند و تکبیر و تسبیح و تحمید می‌گفت تا اینکه عمویش حمزة بن عبدالمطلب شهید شد، پس حضرت فاطمه از تربت قبر او خاک برداشت و تسبیح ساخت و با آن تسبیح می‌گفت، و مردم نیز چنان کردند و چون سیدالشهداء شهید شد، مردم از تربت او -که فضیلت بیشتری دارد- تسبیح ساختند و با آن به ذکر پرداختند.مرتضی مطهری بعد از ذکر این واقعه تاریخی میگوید این عملکرد حضرت فاطمه(س) معنادار است یعنی بر ارزش و اهمیت شهید دلالت می‌کند.

پانویس

↑ صدوق، من لایحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۳۲۰.
↑ محقق حلی، المعتبر فی شرح المختصر، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۲۴۸؛ علامه حلی، تذکرة الفقهاء، مؤسسه آل البیت(ع)، ج۳،ص۲۶۵.
↑ اکبری، «احکام و نکته‌هایی درباره حضرت زهرا»، ص۴۱.
↑ اکبری، «احکام و نکته‌هایی درباره حضرت زهرا»، ص۴۱.
↑ صدوق، ثواب الاعمال، ۱۳۸۲ش، ص۳۱۵.
↑ صدوق، ثواب الاعمال، ۱۳۸۲ش، ص۳۱۵.
↑ حر عاملی، وسائل الشیعة، ۱۴۰۳ق، ابواب تعقیب، باب ۹، ح۱، ج۴، ص۱۰۲۴.
↑ حر عاملی، وسائل الشیعة، ۱۴۰۳ق، ابواب تعقیب، باب۷، حدیث۳، ج۴، ص۱۰۲۱.
↑ حر عاملی، وسائل الشیعة، ۱۴۰۳ق، ابواب تعقیب، باب ۹، حدیث۲، ج۴، ص۱۰۲۴.
↑ حر عاملی، وسائل الشیعة، ۱۴۰۳ق، ابواب تعقیب، باب ۷، حدیث۴، ج۴، ص۱۰۲۲.
↑ "تَسبیحُ فاطِمَةَ مِن ذِکرِ اللهِ الکَثیرِ الَّذی قالَ اللهُ عَزَّ وَجَلَّ: اذْکُرُوا اللهَ ذِکْراً کَثِیراً." سوره احزاب، ۴۱. نوری، مستدرک الوسائل: ج ۵ ص ۳۶ ح ۵۳۰۵.
↑ حر عاملی، وسایل الشیعه، ج۴، ص۱۰۲۵
↑ ان فاطمة علیها السلام کانت مسبحتها من خیط من صوف مفتل معقود علیه عدد التکبیرات، فکانت بیدها علیها السلام تدیرها، تکبر وتسبح إلی أن قتل حمزة بن عبد المطلب علیه السلام، فاستعملت تربته وعملت التسابیح فاستعملها الناس. فلما قتل الحسین علیه السلام وجدد علی قاتله العذاب عدل بالامر علیه، فاستعملوا تربته لما فیها من الفضل والمزیة.
↑ مطهری، شهید(قیام و انقلاب مهدی (ع) مجموعه آثار استاد شهید مطهری، ج٢٤، ص٤٧٤.

منابع

اکبری، محمود، «احکام و نکته‌هایی درباره حضرت زهرا»، مجله مبلغان، شماره ۴۴، شهریور ۱۳۸۲ش.
حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، تحقیق وتصحیح عبدالرحیم ربانی شیرازی، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ پنجم، ۱۴۰۳ق-۱۹۸۳م.
شیخ مفید، محمد بن محمد بن نعمان، المزار، سایت کتابخانه مدرسه فقاهت.
صدوق، محمد بن علی، من لا یحضره الفقیه، محقق علی اکبر غفاری، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ دوم، ۱۴۱۳ق.
صدوق، محمد بن علی، ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، ترجمه محمد رضا انصاری محلاتی، قم، نشرنسیم کوثر، چاپ اول، ۱۳۸۲ش.
علامه حلّی، حسن بن یوسف بن مطهر، تذکرة الفقهاء، قم، مؤسسه آل البیت، چاپ اول، بی‌تا.
محقق حلی، نجم الدین جعفر بن حسن، المعتبر فی شرح المختصر، قم، مؤسسه سید الشهداء(ع)، چاپ اول، 1407ق.
مطهری، مرتضی، مجموعه آثار استاد شهید مطهری، تهران، انتشارات صدرا، ۱۳۹۰ش.
نوری، حسین، مستدرک الوسائل، قم، مؤسسة آل البیت(ع).

[1] صدوق، من لایحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۳۲۰.

[2] محقق حلی، المعتبر فی شرح المختصر، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۲۴۸؛ علامه حلی، تذکرة الفقهاء، مؤسسه آل البیت(ع)، ج۳،ص۲۶۵.

[3] اکبری، «احکام و نکته‌هایی درباره حضرت زهرا»، ص۴۱.

[4] اکبری، «احکام و نکته‌هایی درباره حضرت زهرا»، ص۴۱.

[5] صدوق، ثواب الاعمال، ۱۳۸۲ش، ص۳۱۵.

[6] صدوق، ثواب الاعمال، ۱۳۸۲ش، ص۳۱۵.

[7] حر عاملی، وسائل الشیعة، ۱۴۰۳ق، ابواب تعقیب، باب ۹، ح۱، ج۴، ص۱۰۲۴.

[8] حر عاملی، وسائل الشیعة، ۱۴۰۳ق، ابواب تعقیب، باب۷، حدیث۳، ج۴، ص۱۰۲۱.

[9] حر عاملی، وسائل الشیعة، ۱۴۰۳ق، ابواب تعقیب، باب ۹، حدیث۲، ج۴، ص۱۰۲۴.

[10] حر عاملی، وسائل الشیعة، ۱۴۰۳ق، ابواب تعقیب، باب ۷، حدیث۴، ج۴، ص۱۰۲۲.

[11] "تَسبیحُ فاطِمَةَ مِن ذِکرِ اللهِ الکَثیرِ الَّذی قالَ اللهُ عَزَّ وَجَلَّ: اذْکُرُوا اللهَ ذِکْراً کَثِیراً." سوره احزاب، ۴۱. نوری، مستدرک الوسائل: ج ۵ ص ۳۶ ح ۵۳۰۵.

[12] حر عاملی، وسایل الشیعه، ج۴، ص۱۰۲۵

[13] ان فاطمة علیها السلام کانت مسبحتها من خیط من صوف مفتل معقود علیه عدد التکبیرات، فکانت بیدها علیها السلام تدیرها، تکبر وتسبح إلی أن قتل حمزة بن عبد المطلب علیه السلام، فاستعملت تربته وعملت التسابیح فاستعملها الناس. فلما قتل الحسین علیه السلام وجدد علی قاتله العذاب عدل بالامر علیه، فاستعملوا تربته لما فیها من الفضل والمزیة.

[14] مطهری، شهید(قیام و انقلاب مهدی (ع) مجموعه آثار استاد شهید مطهری، ج٢٤، ص٤٧٤.

حضرت فاطمه سلام‌الله علیها
نسب	حضرت محمد(ص) • حضرت خدیجه(س)
همسر فرزندان	امام علی(ع) امام حسن(ع) • امام حسین(ع) • حضرت زینب(س) • ام کلثوم • محسن • بنی فاطمه
نام‌ها و لقب‌ها	ام ابیها • بتول • سیدة نساء العالمین • کوثر • فهرست کنیه‌ها و لقب‌ها
فضائل	فضایل حضرت فاطمه(س) • سوره کوثر • عصمت حضرت زهرا(س) • آیه اطعام • پنج‌تن • اصحاب کساء • مباهله • آیه تطهیر • آیه مودت • حدیث لولاک • حدیث بضعه • سد الابواب
سخنان	خطبه فدکیه • سخنان حضرت فاطمه(س) در جمع زنان مدینه • مسند فاطمة الزهرا(س) • مصحف فاطمه(س) • نهج الحیاة
حوادث مهم	ازدواج با علی(ع) • ماجرای فدک • واقعه هجوم به خانه حضرت فاطمه(س) • تشییع و تدفین حضرت فاطمه(س) • شهادت حضرت فاطمه(س)
کتاب‌شناسی	فاطمة الزهراء بهجة قلب المصطفی • الکلمة الغراء فی تفضیل الزهراء • مأساة الزهراء • فدک فی التاریخ • دانشنامه فاطمی • فهرست کتاب‌ها
وابسته	ایام محسنیه • بیت الاحزان • ایام فاطمیه • نماز حضرت فاطمه(س) • تسبیحات حضرت زهرا(س) • اسماء دختر عمیس • فضه نوبیه • قنفذ • محله بنی‌هاشم • فدک • صحن حضرت فاطمه(س) • برتری اهل بیت • جهیزیه حضرت فاطمه(س) • سادات • میرزا • فیلم بانوی بهشت • وصیت‌های حضرت فاطمه(س) • محل دفن حضرت فاطمه(س) • ساخت قبرهایی برای پنهان ماندن قبر فاطمه(س) • سخنان امام علی(ع) هنگام خاکسپاری حضرت فاطمه(س)
•